Het ontstaan van de burgerRaad, open en bloot
De burgerRaad is een nieuw ding. En een heel ander ding dan we gewoon zijn in de politiek. Dat maakt dat sommigen het moeililjk hebben om 'er in te komen'. Sommigen omdat hen dat goed uitkomt omdat de burgerRaad een bedreiging lijkt, anderen omdat de burgerRaad alles in vraag stelt dat vandaag de standaard is.
En onbekend is... onbemind.
In de sociale media zien we regelmatig heel wat vragen ontstaan en opmerkingen zoals: "De burgerRaad, da's gewoon PRO!" of "De burgerRaad, da's een tweede partij van Anciaux!"... of nog "De burgerRaad, da's een gewoon een PARTIJ als een ander!"
Wil je weten wat 'de link is tussen PRO en de burgerRaad?' of 'wil je begrijpen waarom SamenAnders geen deel meer uitmaakt van de burgerRaad?' en wil je 'snappen waarom de burgerRaad geen PARTIJ is?', lees dan verder en kom alles te weten over de ontstaansgeschiedenis van de burgerRaad en het burgerTeam!
De burgerRaad (en bij uitbreiding het burgerTeam dat zich nu als een lijst aanbiedt voor de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober 2024) is niet uit de lucht gevallen. Verre van. Het was en is nog steeds een zoektocht naar iets nieuws. Iets dat een antwoord probeert te bieden op het wegkwijnende vertrouwen van de bevolking in de politiek. Het wegkwijnen van dat vertrouwen is geen detail. Het is een regelrechte bedreiging voor onze democratie omdat die enkel kan bestaan als er vertrouwen is.
Studies tonen aan dat op dit moment reeds 6 op 10 Belgen van mening zijn dat het parlement mag afgeschaft worden om het te vervangen door een autoritaire leider “om orde op zaken te stellen”. Begrijpelijk misschien, maar het is een zeer gevaarlijke tendens. Kijk in de geschiedenisboeken. Dit is nog nooit goed afgelopen.
Willen we daar wat aan doen dan moeten we ergens beginnen. En dat ergens dat is hier bij ons... onder de kerktoren in Meise.
2018
In de recente lokale politiek van Meise zijn in 2018 de eerste stappen naar burgerdemocratie gezet met de burgerpartij PRO. In 2018 op zeer korte tijd opgericht en als een stormram meteen in de meerderheid terechtgekomen. Omzeggens heel het programma van PRO werd opgenomen in het meerjarenplan en werd het begrip 'participatie' voor het eerst toegepast. Zo werden er 'participatie-markten' georganiseerd waar alle burgers de kans kregen om hun bijdrage te leveren aan het meerjarenplan.
Met PRO liep het moeilijk. Door de korte opstartperiode bleek snel na de verkiezingen dat niet alle verkozenen even zuiver op de graat waren en na wat macht-strubbelingen toonden de nummer 2 en 3, Diana Thierens en Roel Baudewijns, hun ware gelaat. Ontevreden over hun collega’s en over het programma waarvoor ze het vertrouwen van de kiezer hadden gekregen besloten ze PRO te verlaten en het gekregen vertrouwen van de kiezer te gaan inzetten om het programma van N-VA te gaan realiseren. Dat de kiezers het opgeven, verbaast ons niet. Dat een partij niet meer trots heeft en deze ‘gestolen’ stemmen met de glimlach ontvangt, is niet meer of niet minder dan ‘heling’. Een slag in het gezicht van de democratie.
Ziek, zieker, ziekst
Deze gebeurtenis mondde enkele maanden later, naar aanleiding van andere incidenten in de meerderheid, uit in de fameuze coalitiewissel. Het dossier Tussenveld, (de verdere realisatie van de sociale woningbouw in Eversem) dat al vele jaren de goedkeuring en steun kon genieten van N-VA, kwam in handen van toenmalig schepen Roel Anciaux van Samen Anders. Toen bij de voorstelling van dit dossier begin 2019 bleek dat de huidige bewoners van het eerste deel van de sociale wijk dat al eerder gebouwd was, het zicht op de bouwgrond (de Eversemse velden) niet wensten op te geven, besefte N-VA als geen ander dat ze het zinkend schip moesten verlaten en ze de ideale manier hadden gevonden om het met de nieuwe kapitein te laten vergaan.
Zo gezegd, zo gedaan. En ‘dankzij‘ het nieuwe decreet voor de ‘versterking van de lokale democratie’ van Bart Somers kieperde het N-VA Gerda Van den Branden haar coalitiepartners uit het raam om ze te vervangen door LB+. En meteen leek er ook een orgelpunt geschreven achter het verhaal van de burgerdemocratie in Meise.
Hopeloos
Overlopers, partijbelangen, coalitiewissels, naijver, pootjelap… het zijn de ingrediënten van de moderne politiek. Ook in Meise dus. En intussen staat alles stil. De samenleving neemt de politiek en de bijhorende democratie niet meer ernstig en haakt massaal af. Uiteraard is dit geen probleem dat zich beperkt tot Meise. In de VS, in Rusland en Oekraïne, in Israel en Palestina en Afrika, het verre Oosten voltrekken zien we gelijkaardige evoluties. Het klimaat… migratie… Mensen voelen zich onveilig en kijken uit naar ondersteuning en begrip. Maar die komt niet. Integendeel.
Ook onze lokale overheid is in hetzelfde bedje ziek en is enkel met zichzelf bezig. De burger is het noodzakelijke kwaad om elke 6 jaar aan een stem te geraken, maar daarbuiten wordt diezelfde burger gevraagd om niet tussen te komen. Petities worden als erg lastig ervaren en spreekrecht op de gemeenteraad eindigt met een gênante stilte..
Een poging tot iets nieuws
De niet aflatende conflicten tussen de diverse partijen maakten van de tweede helft van de voorbije legislatuur ei-zo-na en nog grotere hel. Van sommige dossiers werd de klok teruggedraaid, andere dossiers verdwenen in de prullenmand en van de betere dossiers sprongen de nieuwe leden van de meerderheid het podium op om de bloemen in ontvangst te nemen. Geen fraai zicht allemaal.
Eén ding werd ons duidelijk: partijen zijn hopeloze structuren om te besturen. Ze gunnen elkaar het licht van de zon niet. Ze staan permanent in concurrentie met elkaar en verliezen minstens 80% van hun energie aan het conflict.
Afwezige lokale media
De berichtgeving over wat er zich in de lokale besturen afspeelt is afwezig. Kranten en tijdschriften investeren niet in lokaal en beperken hun bijdrage tot het publiceren van de persberichten van de meerderheidspartijen. Als één journalist moet rapporteren uit 10 gemeenten dan kan je niet meer verwachten. De gevolgen laten zich echter voelen. De bevolking weet van niets en moet zich baseren op de riool-talk van Facebook. Je bent van… en je scheldt er wat op los.
Dan maar een eigen krant?
In de nasleep van de coalitiewissel startte PRO een lokale krant op met de bedoeling dat 'media-deficit' wat te compenseren. Omdat het leek alsof door de coalitiewissel alles was stilgevallen, werd een website gebouwd om de zweep erop te leggen en aan te tonen dat er wel degelijk vooruitgang te boeken was, als men maar wilde.
Ook SamenAnders werd gevraagd om mee te werken en leverde heel wat bijdragen aan de inventaris van de verwezenlijkingen van de eerste helft.
Verkiezingen in aantocht
Door het nieuwe decreet voor de ‘versterking van de lokale democratie’ van Bart Somers veranderde ook de regel voor de coalitievorming. Waar dat vroeger weggelegd was voor de snelste partijen die voorafspraken hadden, verloopt alles nu ordentelijk volgens de grootte van de verkozen partijen. Dus eerst de grootste die dan aan de paringsdans mag beginnen. Slaagt die er niet in om een meerderheid te vormen dan is het aan de volgende enzovoort.
In 2023 startte daarom bij zowat alle partijen de zoektocht naar mogelijke samenwerkingen. Niet echt een succes want ‘in the end’ is alles weer zoals voorheen. Ook PRO heeft even overwogen om een kartelachtig iets te vormen, maar was van meet af aan meewarig over het risico om in het politieke moeras getrokken te worden. De grootste uitdaging van PRO was om een nieuwe categorie mensen bereid te vinden om in de politiek te stappen. Mensen met wijsheid maar zonder politieke kleur. Een structureel probleem trouwens want door de slechte naam van de politiek zijn mensen niet meer bereid daar hun tijd in te steken. Het brengt niets op en er wordt enkel ruzie gemaakt. Om tot dat nieuwe niet-partijpolitieke model te kunnen komen hadden we voorgesteld om gespreksavonden te voeren rond de ‘essentie’ van wat lokale politiek zou moeten zijn. Deel één zou gaan over ‘wat de samenleving nodig heeft om te verbeteren’, deel twee zou gaan over ‘de materiële noden die daaruit voortvloeien' en deel drie over de manier waarop we dan ‘tot betere besluitvorming zouden kunnen komen’.
Een doorbraak...
Door toeval ontstond een mooie samenwerking met Filip Peeters die ook op zoek was naar nieuwe modellen om de politiek uit haar impasse te halen. Zo ontstond het idee van de burgerRaad, gebaseerd op het model van het succes van de burgerRaad in het Engelse stadje Frome. Daar was men erin geslaagd om in het gemeentebestuur de partijen te vervangen door mensen uit het hele spectrum van de samenleving. Men maakt er geen ruzie meer, men werkt er.
Met Filip organiseerden we de eerste burgerRaad boven de Brazzaville. Het enthousiasme was groot, maar omdat die formule vereist dat het de burgers zijn die de plak zwaaien en niet de politici, ontstonden zeer snel barsten in de voorzichtige samenwerking die we met SamenAnders hadden. Hun beeld op de burgerRaad was die van een soort orakel dat de policiti maandelijks zou verrijken met leuke ideeën maar dat de politici wel de plak zouden blijven zwaaien…
De avond met Filip had als grootste verdienste dat zich onmiddellijk een schare nieuwe mensen aanboden die aan dergelijk niet-politiek model wel wilden deelnemen. In een mum van tijd was een nieuw concept geboren.
Maar niet voor iedereen dus
Voor Samen Anders was de afstand van macht aan de burger geen optie. Met het groeien van de groep rond de burgerRaad groeide ook de afstand met SamenAnders en omdat hun wens om een expliciete politieke partij te blijven zeer groot was, werd besloten dat onze wegen zouden scheiden. Uiteraard blijft SamenAnders, net zoals N-VA, Vlaams Belang, Groen, CD&V en LB+ welkom op de bijeenkomsten van de burgerRaad. Zolang de regels van wederzijds respect, creativiteit, inclusie en positiviteit toegepast worden blijft alles zoals voorheen. Echter, de manier waarop de burgerRaad en het burgerTeam verder worden uitgebouwd, kan uiteraard niet gebeuren door mensen die een politieke partij vertegenwoordigen.
Samengevat:
Ja, de burgerRaad heeft roots in PRO. Doch PRO dooft zichzelf in Meise uit en schikt zich naar de wil van de burgerRaad.
Ja, de burgerRaad heeft in het begin samengewerkt met SamenAnders en inderdaad waren daar een aantal mensen bij betrokken die nu op de lijst van SamenAnders staan. Onder ander om die reden maken zij uitdrukkelijk geen deel meer uit van de kerngroep die het burgerTeam verder probeert vorm te geven.
En neen, de burgerRaad is geen partij. Een partij verdeelt de samenleving in groepen mensen die elkaars tegenstanders zijn. In de burgerRaad zijn alle meningen welkom en is het net de bedoeling om via dialoog oplossingen te vinden en samenwerking te bevorderen. De burgerRaad promoot geen politieke ideologie maar bevordert een attitude. Enkel samenwerking en constructief overleg leiden tot oplossingen. Ons vertrekpunt is een optimaal georganiseerde samenleving waarbij zo veel mogelijk mensen betrokken worden bij de totstandkoming van de oplossingen.
De motivatie van de burgerRaad is niet om het politieke systeem omver te werpen, maar stelt vast dat het niet meer werkt. De motivatie is om onze samenleving een nieuw besturingssysteem te geven dat het niet meer functionerende systeem vervangt.
De ambitie van het burgerTeam
De politiek zal zichzelf niet genezen. Via het burgerTeam willen we op de nagel van de structurele participatie blijven kloppen. En zowel het inzicht doen groeien dat er iets moet veranderen als proberen om het vertrouwen te doen groeien in de mogelijkheid om op een nieuwe en constructieve manier lokaal te gaan besturen.
Bewust geen programma
Problemen die moeten opgelost worden, bieden zich vanzelf aan. Daarvoor moet je geen programma maken.
Oplossingen vind je enkel als je met een bestuursploeg overeenkomt en draagvlak vind je enkel als die oplossingen samen gerealiseerd worden met de burgers. “On ne change pas la société par décret !”
Programma’s zijn Sinterklaasbrieven waarvan amper wat gerealiseerd wordt omdat er gewoon geen geld is. De komende legislatuur zal dat ook zo zijn. Hoe graag de huidige meerderheidspartijen iedereen ook het tegendeel willen doen geloven.
Maak een goede keuze. Ga kiezen en kies voor jezelf, voor je kinderen en voor de toekomst.
